Pokaz zaginionego filmu „Europa” Themersonów Dodano: 14.10.2021
15 października o godzinie 18:00 rozpocznie się w warszawskim kinie Iluzjon pokaz odnalezionego filmu Franciszki i Stefana Themersonów.
Film powstał w oparciu o futurystyczny poemat Anatola Sterna pt. Europa, opublikowany w 1929 roku i był pierwszym polskim filmem awangardowym.
W 1940 roku skradziony przez nazistów z laboratorium filmowego Vitfer w Paryżu, w 2019 roku odnaleziony został przez Instytut Pileckiego w Bundesarchiv w Berlinie. Poemat Sterna opowiadał o kryzysie społecznym i utracie sprawiedliwości moralnej, a także ukazywał Europę na skraju przepaści. Stern nazywał go „suchą kroniką tragedii, nieszczęścia, mądrości i nikczemności Europy”.
Stefan i Franciszka Themersonowie nakręcili film na podstawie poematu, przekładając jego słowa na język ruchomych obrazów, w których wykorzystali fotogramy i kolaże. Krótkometrażowy, niemy i czarno-biały film powstał w latach 1931–1932 w Warszawie, a konkretnie w sypialni Themersonów w ich mieszkaniu na ul. Królewskiej. Film na ekranie budził równie wiele emocji, co poemat na kartach książki.
Europa była pierwszym filmem Themersonów. Gdy w 1938 roku przeprowadzili się do Paryża, by tam kontynuować swoją pracę, zabrali ze sobą Europę i pozostałe filmy. W 1940 roku, około sześć miesięcy po wybuchu II wojny światowej, Stefan zdeponował wszystkie pięć filmów Themersonów w laboratorium filmowym Vitfer w Paryżu, skąd wykradli je naziści. Po raz ostatni Europa była wyświetlana w Polsce we wczesnych latach 30. W Londynie, gdzie Franciszka znalazła się w 1940, a Stefan w 1942 roku, Themersonowie nakręcili jeszcze dwa filmy. Kontynuowali też swoją pracę w innych obszarach: Franciszka malowała, rysowała i tworzyła projekty graficzne dla teatru i do publikacji, a Stefan pisał powieści, wiersze i eseje. W 1948 roku otworzyli swoje wydawnictwo – Gaberbocchus Press – i w 1962 roku opublikowali angielskie wydanie Europy: nieco mniejsze od oryginału facsimile. Tekst poematu został opatrzony przedmową Oswella Blakestona i wstępem Michaela Horovitza, a autorami przekładu byli Stefan Themerson i Michael Horovitz.
Na końcu publikacji umieszczono również ocalałe fotosy z filmu i niektóre z recenzji filmu z początku lat 30. W 1983 roku, we współpracy z London Film Makers Co-op, Stefan Themerson stworzył 9-minutową rekonstrukcję filmu na slajdach, z dźwiękiem na taśmie, wykorzystując ocalałe fotosy z filmu. Angielski tekst poematu czyta w tej wersji John Claus. W 1988, roku śmierci Franciszki i Stefana, Piotr Zarębski nakręcił Europę II, na temat której korespondował wcześniej ze Stefanem.
Kolejnym wydarzeniem w historii Europy było odnalezienie oryginału filmu w berlińskim Bundesarchiv, czego dokonał w 2019 roku Instytut Pileckiego.
Wstęp
Wstęp wolny, liczba miejsc ograniczona. Bezpłatne wejściówki będą do odebrania w kasie Kina Iluzjon przed seansem.
godz. 18.00 Europa , reż. Franciszka Themerson, Stefan Themerson, 15 min., 1932, Polska
godz. 19.10 Debata o Themersonach z udziałem Adrianny Prodeus (autorka „Themersonowie. Szkice Biograficzne"), Wiktorii Szymańskiej (reżyserki dokumentu „Themerson&Themerson", Mateusza Wernera (filozof kultury i eseista) oraz znawców Themersonów Marcina Giżyckiego i Klary Kopcińskiej oraz Łukasza Ceranki ze studia Fixafilm.
godz. 20.30 pokaz dokumentu Wiktorii Szymańskiej Themerson&Themerson z 2010 r.
Dodatkowe pokazy filmów o Themersonach
Wszystkich chętnych zapraszamy także na dodatkowy pokaz dokumentu o twórczości Franciszki i Stefana Themersonów, który odbędzie się w piątek o godzinie 20:30 w Kinie Iluzjon (Themerson and Themerson, reż. Wiktoria Szymańska, 2011, 53 min.).
W piątek, 15 października, o godzinie 21:00 rozpoczyna się także Weekend z Themersonami na Ninatece! Jako przedłużenie niezwykłego – i jedynego w Polsce – pokazu filmu Themersonów Europa w Iluzjonie serwis Ninateka zaprasza do obejrzenia filmu dokumentalnego Themerson and Themerson Wiktorii Szymańskiej oraz 3 filmów Franciszki i Stefana Themersonów: Przygoda człowieka poczciwego, Calling Mr. Smith i Oko i ucho.
Współpraca i partnerzy
Pokaz odbywa się we współpracy z Jasią Reichardt, siostrzenicą Franciszki Themerson i opiekunką spuścizny artystów, a także partnerami pokazu: Themerson Estate, Lux Film oraz Fixafilm.
17. Święto Niemego Kina: „Voyages” w dniach 22-30 pażdziernika Dodano: 01.10.2021
Kolejna podróż w świat najciekawszych filmów niemych z całego globu, z towarzyszeniem znakomitej muzyki wykonywanej na żywo przez takich artystów jak Maciej Obara Quartet, RGG czy Atom String Quartet feat. Marcin Albert Steczkowski w warszawskim kinie Iluzjon w dniach 22–30 października. W programie m.in. podróż do uśpionego i wyludnionego Paryża, stuletnie trawelogi z kraju i z zagranicy, filmy pionierek kina i unikatowe obrazy przedwojennej Polski.
Voyages – Podróże
Voyages – Podróże będą tematem przewodnim kolejnej, 17. już edycji Święta Niemego Kina. Formuła dziewięciodniowego festiwalu łączy najciekawsze i najlepsze kino nieme z takich krajów jak Francja, Włochy, Belgia, Holandia, Węgry, Kanada, Szwecja i Japonia.
Streaming
Innowacją w realizacji tegorocznej edycji będą transmisje na żywo wybranych projekcji i koncertów na portalu ninateka.pl. Realizując projekt w takiej nowatorskiej formule, nadajemy wydarzeniu rangę ogólnopolską, a nawet światową. Streaming będzie stanowił zasadnicze uzupełnienie klasycznej formuły festiwalu filmowego, będzie miał na celu upowszechnianie kina niemego. Dzięki transmisjom chcielibyśmy umożliwić uczestnictwo w Święcie Niemego Kina Polakom mieszkającym za granicą i korzystającym z Ninateki.
Muzyka na żywo
Jednym ze znaków rozpoznawczych Święta od początku jego istnienia jest różnorodna i wykonywana na żywo muzyka. W tegoroczną filmową wyprawę dookoła świata wyruszy ponad dwudziestu muzyków, solistów i zespołów. Podążając za fabułą, wylądują w Japonii i na wyspach Pacyfiku, w upalnej dżungli i na mroźnej kanadyjskiej północy. Będą podróżować pociągiem, statkiem i psim zaprzęgiem oraz mierzyć się z dramatami typowymi dla prezentowanej kultury czy epoki. Zagrają m.in. Maciej Obara Quartet, Księżyc, Atom String Quartet feat. Marcin Albert Steczkowski, RGG, Kasia Pietrzko Trio oraz JAAA! feat. Irek Wojtczak.
Film otwarcia
Podróż nie tylko w przestrzeni, ale także przez epoki, zaginione światy czy historię kina rozpocznie się od wędrówki po uśpionym Paryżu, z jego wyludnionymi ulicami i bohaterami balansującymi na krawędzi wieży Eiffla, w filmie otwarcia pt. Paryż śpi (1925) René Claira.
Pionierzy i pionierki kina
Podczas Święta Niemego Kina nie zabraknie filmów pionierów i pionierek kina. Wśród nich obrazy pierwszej w historii kina reżyserki Alice Guy-Blaché, która w czasie swojej długiej kariery (1896–1920) wyreżyserowała i/lub wyprodukowała blisko 1000 filmów, w tym 150 filmów z zsynchronizowanym dźwiękiem (chronofon Gaumonta), a także Lois Weber – pierwszej amerykańskiej reżyserki, a zarazem najlepiej opłacanego swego czasu twórcy Universalu.
W programie
Szczególnym punktem programu będzie premiera nieznanych, bo odnalezionych w 2018 roku, Szkiców z Polski (1920–1931) w wersji po restauracji cyfrowej. To amatorski film dokumentalny Belga Maurice’a Bekaerta będący bezcennym i bardzo wzruszającym zapisem przedwojennej Polski, jej architektury i mieszkańców. Ponadto zostaną przypomniane dwa polskie filmy z projektu Nitrofilm: ZEW MORZA i SZLAKIEM HAŃBY.
Filmy prezentowane podczas Święta zabiorą widzów także do miejsc nieprawdopodobnych m.in. do Świata zaginionego(Harry O. Hoyt, 1925) i krainy zamieszkiwanej przez dinozaury oraz razem z Saturninem Farandolą, bohaterem jednego z najbardziej zwiariowanych filmów epoki, wszędzie tam, gdzie możliwe jest przeżycie niezapomnianych przygód – na morza, lądy, w powietrze i pod wodę. Znany szerokiej publiczności Buster Keaton porwie widzów w podróż w czasie, m.in. do epoki kamienia łupanego i czasów Imperium Rzymskiego, a najmłodsza publiczność wybierze się z Georges‘em Mélièsem na Księżyc oraz do krain odwiedzanych przez Guliwera i Robinsona Crusoe.
Wśród twórców, których filmy będzie można zobaczyć podczas dziewięciodniowego Święta Niemego Kina znajdą się także uznani i rozpoznawalni na arenie międzynarodowej reżyserzy, m.in. Carl Theodor Dreyer, Jean Renoir, Jean Epstein, Alexander Korda, Yasujirō Ozu.
Strona Internetowa współfinansowana przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.
Główny serwis POIiŚ
