b) RELACJA Z FESTIWALU LE GIORNATE DEL CINEMA MUTO W PORDENONE
Dodano: 17.10.2016

W dniach 1-8 października 2016 roku w miasteczku Pordenone na północy Włoch już po raz 35. odbył się festiwal Le Giornate del Cinema Muto – największy i najbardziej prestiżowy na świecie festiwal kina niemego. W tym roku jedna z sekcji poświęcona była polskiej kinematografii. We współpracy z Filmoteką Narodową zaprezentowano pięć filmów fabularnych oraz dwanaście krótkich filmów dokumentalnych i kronik filmowych.

Pokazy polskich filmów

Międzynarodowa publiczność po raz pierwszy miała okazję zapoznać się z następującymi polskimi pełnometrażowymi filmami niemymi (pokazy odbywały się z muzyką wykonywaną na żywo):

Filmy zostały bardzo gorąco przyjęte przez publiczność i dla wielu stały się wielkim odkryciem festiwalu. Szczególnie entuzjastycznie oceniono filmy „Ludzie bez jutra” za jego walory dramatyczne i „Janko Muzykant” za piękne plenery wiejskie i sposób prowadzenia kamery.

Natomiast salwy śmiechu na sali wywołały krótkie filmy dokumentalne i fragmenty niemych kronik, zwłaszcza filmy „Lekki kajak składany”, „Do Paryża na Harleyu” i „Z dziedziny sportu strażackiego”, które na co dzień można oglądać na naszej stronie www.repozytorium.fn.org.pl.

Poza sekcją polską na festiwalu prezentowano także cykle: „Początki kina”, „Kanon – nowe spojrzenie”, „Najnowsze odkrycia”, „Początki westernu”, „Komedie Ala Christiego”, „Ze zbiorów Duńskiego Instytutu Filmowego”, „Symfonie miast”, cykl dokumentów ukazujących wybory prezydenckie w USA w latach 1896-1924, odcinki amerykańskiego serialu „Who’s Guilty?” z 1916 roku oraz wiele innych.

Wyjątkowy pokaz odrestaurowanego filmu „Kean ou désordre et génie”

Sensacją sekcji filmów odrestaurowanych był francuski film „Kean ou désordre et génie” („Kean. Geniusz i szaleństwo”) z 1924 roku w reżyserii Alexandre’a Volkoffa. Dotychczas film znany był jedynie z odrestaurowanej analogowo w 1964 roku czarno-białej kopii. Wyświetlona w tym roku kopia była wynikiem złożonego projektu Cinémathèque Française, Centre national du cinéma et de l’image animée (CNC) i Národní filmový archiv (NFA) w Pradze. Oryginalny negatyw filmowy wraz z uzupełniającymi go kopiami został zdigitalizowany i poddany rekonstrukcji w rozdzielczości 4K, obejmującej tablice tekstowe, częściową stabilizację i usunięcie większych zabrudzeń. Rezultat tych prac został naświetlony na czarno-białej taśmie filmowej, a następnie selektywnie barwiony metodami fotochemicznymi zgodnie z zachowaną kopią wirażowaną. Zastosowanie technologii podobnych do oryginalnych stosowanych w pierwszy ćwierci XX wieku w laboratorium Jana Ledeckiego, a nie dotychczas popularnych metod – Desmeta lub symulacji cyfrowej – dało nieosiągalny wcześniej doskonały rezultat w zakresie odtwarzania tinty i tonowania.

Nagroda imienia Jeana Mitry

Jak co roku podczas festiwalu wręczono Nagrodę imienia Jeana Mitry, przyznawaną od 1986 przez władze prowincji Pordenone. 7 października nagrodę za szczególne osiągnięcia w dziedzinie opieki nad kolekcją i za zasługi dla wspólnoty międzynarodowej archiwów filmowych otrzymali panowie: Hisashi Okajima, dyrektor National Film Center w Tokio, i Vladimir Opěla, wieloletni dyrektor Národní filmový archiv w Pradze.

Panel Filmoteki Narodowej

Festiwal w Pordenone to nie tylko pokazy filmów niemych, lecz także liczne spotkania autorskie oraz kolegium eksperckie, do którego każdego roku zapraszanych jest jedynie kilkunastu młodych specjalistów z całego świata. Wśród członków kolegium znalazł się Michał Pieńkowski, filmograf z Filmoteki Narodowej. Michał Pieńkowski był jedynym członkiem kolegium, który uczestniczył w nim nie tylko jako słuchacz, lecz także jako prelegent sesji dotyczącej programu polskiego.

Otwarta sesja kolegium „Polish Silent Film: Reevaluating a National Cinema” odbyła się we wtorek 4 października i była poświęcona polskiej kinematografii okresu niemego.

Podczas sesji Michał Pieńkowski opowiedział o historii polskiej kinematografii, o jej specyficznej sytuacji na tle kinematografii światowej oraz o przedwojennej kolekcji Filmoteki Narodowej. Elżbieta Wysocka, kierownik Repozytorium Cyfrowego Filmoteki Narodowej, przybliżyła strategie digitalizacyjne Filmoteki Narodowej i zaprosiła uczestników do odwiedzenia stron internetowych, na których prezentowane są rezultaty projektów digitalizacyjnych, w tym filmy nieme wraz z opracowaniem.

Zarówno sesja poświęcona polskiej kinematografii, jak i same filmy cieszyły się ogromnym zainteresowaniem i stuprocentową frekwencją oraz wywołały ożywione dyskusje w kuluarach i zaowocowały nowym spojrzeniem na peryferyjne kinematografie tego okresu. Znaczenie tego festiwalu oraz odbiór programu „Polish Silents” sprawiają, że można mówić o nowym otwarciu i włączeniu polskiego kina niemego w międzynarodowy dyskurs badań nad kinem niemym.

 

Strona festiwalu: www.cinetecadelfriuli.org

Więcej o filmach: www.repozytorium.fn.org.pl

 

Jay Weissberg, dyrektor artystyczny festiwalu, we wstępie do festiwalowego katalogu napisał:

„Możemy się śmiać, ale tak naprawdę znamy problem krótkowzrocznego, zarozumiałego skoncentrowania się jedynie na »liczących się« kinematografiach, który zaraża nawet kręgi akademickie.

Ten problem staje się istotny, kiedy spojrzymy na tegoroczną retrospektywę polskich filmów epoki kina niemego, stanowiącą jedną z najmniej rozpoznanych kinematografii narodowych. Przyczyn tego zaniedbania należy oczywiście szukać w drugiej wojnie światowej, kiedy to ponad 90% przedwojennego dorobku filmowego wraz z całą dokumentacją zostało zniszczonych. Jednak nawet to, co przetrwało, dodatkowo ucierpiało przez zbyt łatwą rezygnację historyków i krytyków filmowych, których uwaga skupiła się wyłącznie na kinie powojennym i wiązała się z niedoinformowanym lekceważeniem wszystkiego, co działo się przed wojną.

Mam nadzieję, że nasze spojrzenie na tę narodową produkcję zwróci uwagę na kosmopolityzm branży, przewodzonej przez reżyserów i producentów gruntownie zaznajomionych z międzynarodową kinematografią.

Widzowie Pordenone nie mogą nie zauważyć wpływów kina skandynawskiego i presowieckiego kina rosyjskiego w filmie »Ludzie bez jutra« lub silnych wpływów niemieckich w przypadku »Mocnego człowieka«. Mam nadzieję, że polski program posłuży jako długo opóźnione przewartościowanie przedwojennej twórczości, nie tylko w Polsce, ale również i za granicą, obarczonego fatum kina narodowego, z jednej strony otwartego na kosmopolityczne rozwiązania, z drugiej celebrującego swoje lokalne korzenie. Uznanie wielkości reżysera lat 50. Andrzeja Munka nie oznacza, że powinniśmy odrzucać twórczość Ryszarda Ordyńskiego, reżysera z lat 20.; czyniąc tak, umniejszalibyśmy ich obu”.

 

35. edycja festiwalu Le Giornate del Cinema Muto we włoskim Pordenone
Fot. Valerio Greco


Krzysztof Zanussi i dyrektor artystyczny Festiwalu Jay Weissberg
Fot. Valerio Greco


Panel Filmoteki Narodowej
Fot. Valerio Greco


Panel Filmoteki Narodowej. Na zdjęciu: Elżbieta Wysocka i Michał Pieńkowski.
Fot. Valerio Greco

Polskie filmy nieme na międzynarodowym festiwalu w Pordenone
Dodano: 07.10.2016

35. edycja Le Giornate del Cinema Muto we włoskim Pordenonhttp://www.fn.org.pl/cms/custom/edit/549/e powoli dobiega końca. To edycja wyjątkowa tak dla polskiej kinematografii, jak i dla Filmoteki Narodowej. Po raz pierwszy w historii festiwalu – dzięki zaproszeniu dyrektora artystycznego Jay’a Weissberga – polskie filmy nieme prezentowane są w specjalnym programie, wyraźnie zaznaczając swoją obecność na tym największym międzynarodowym święcie kina niemego. W polskim programie znalazło się pięć przedwojennych filmów fabularnych, a także dwanaście filmów dokumentalnych i kronik filmowych.

Pokazy polskich filmów

Pokaz filmu „Ludzie bez jutra” (1919) Aleksandra Hertza, a także „Janka Muzykanta” (1930) Ryszarda Ordyńskiego, z wykonywaną na żywo muzyką skomponowaną na tę okazję przez Güntera Buchwalda, zostały przyjęte entuzjastycznie i dla wielu stały się pierwszym spotkaniem z polską produkcją tego okresu. „Janko Muzykant" stanowił najważniejszy punkt drugiego festiwalowego wieczoru. Günter Buchwald to jeden z najbardziej znanych kompozytorów tworzących muzykę do filmów niemych, a także pionier odrodzenia tego rodzaju muzyki, dyrygent, pianista i skrzypek. Również „Zew morza” (1927) Henryka Szaro wzbogacony nową ilustracją muzyczną autorstwa Donalda Sosina, jednego z czołowym kompozytorów muzyki do filmów niemych, przyjęto owacyjnie.

Gościem specjalnym pokazu „Pana Tadeusza” (1928) Ryszarda Ordyńskiego był Krzysztof Zanussi, który wziął także udział w konferencji prasowej prowadzonej przez Jay’a Weissberga poświęconej twórczości Ryszarda Ordyńskiego. Weissberg jest autorem artykułu poświęconego temu reżyserowi, który można przeczytać w katalogu festiwalu. 

Panel Filmoteki Narodowej

Ważnym wydarzeniem czwartego dnia Le Giornate del Cinema Muto był panel Filmoteki Narodowej poświęcony polskiemu kinu niememu i badaniom historyczno-filmoznawczym oraz problematyce rekonstrukcji zabytków polskiej kultury filmowej. Podczas drugiej wojny światowej zaginęła lub uległa zniszczeniu większość polskiego dorobku kinematograficznego. Ten niewielki procent, który przetrwał do naszych czasów, wymaga starannego zabezpieczenia i digitalizacji, aby filmy te mogły dotrzeć do jak największej liczby widzów w Polsce i na świecie. Polska obecność na festiwalu w Pordenone pozwala szerszej europejskiej publiczności nie tylko zapoznać się z wyjątkowymi zabytkami polskiej kultury filmowej, lecz także z dorobkiem Filmoteki Narodowej w dziedzinie rekonstrukcji cyfrowej.

Program polski w Pordenone zakończy pokaz jednego z najlepszych filmów niemych tego okresu – „Mocnego człowieka” (1929) Henryka Szaro według powieści Stanisława Przybyszewskiego o tym samym tytule. Muzykę swojego autorstwa wykona Günter Buchwald.

Strona festiwalu: www.cinetecadelfriuli.org

Więcej o filmach: www.repozytorium.fn.org.pl,  www.nitrofilm.pl

35. edycja festiwalu Le Giornate del Cinema Muto we włoskim Pordenone
Fot. Valerio Greco


Krzysztof Zanussi i dyrektor artystyczny Festiwalu Jay Weissberg
Fot. Valerio Greco


Panel Filmoteki Narodowej
Fot. Valerio Greco


Panel Filmoteki Narodowej. Na zdjęciu: Elżbieta Wysocka i Michał Pieńkowski.
Fot. Valerio Greco


The Website is co-financed by the European Union from the European Regional Development Fund
within the framework of the Operational Programme – Infrastructure and Environment.